عزاداری صحابه برای صحابهعزاداری یکی از مراسمات اسلامی برای بزرگداشت یاد افراد سرشناس دینی است که از صدر اسلام رایج بوده است. این مقاله به بررسی عزاداری صحابه برای صحابه میپردازد. ۱ - روایات عزاداری بر ابوبکرروایاتی در منابع اهلسنت وجود دارد مبنی بر اینکه عائشه برای ابوبکر مراسم نوحهخوانی برپا کرده است. در ادامه برخی از این روایات ذکر میشود. ۱.۱ - ابنسعدابنسعد در الطبقات این روایت را نقل میکند که عائشه برای ابوبکر مراسم نوحهخوانی بر پا کرد: «قال اخبرنا عثمان بن عمر قال اخبرنا یونس بن یزید عن الزهری عن سعید بن المسیب قال لما توفی ابوبکر اقامت علیه عائشة النوح فبلغ عمر فجاء فنهاهن عن النوح علی ابی بکر فابین ان ینتهین فقال لهشام بن الولید اخرج الی ابنة ابی قحافة فعلاها بالدرة ضربات فتفرق النوائح حین سمعن ذلک؛ [۱]
محمد بن سعد بن منیع ابوعبدالله البصری الزهری الوفاة:۲۳۰، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۰۸، دار النشر:دار صادر - بیروت.
وقتی که ابوبکر از دنیا رفت عائشه برای او نوحه خوانی بر پا کرد! خبر به عمر رسید و آمد و ایشان را از نوحه خوانی بر ابوبکر نهی کرد! ولی دست بر نداشتند! عمر به هشام بن ولید گفت: به نزد عائشه برو و او را با شلاق بزن! و زنهای نوحه خوان وقتی این سخنان را شنیدند پراکنده شدند!»۱.۲ - ابنحجر عسقلانیابنحجر عسقلانی این روایت را مطرح کرده و سند آن را صحیح میداند: «وصله بن سعد فی الطبقات باسناد صحیح من طریق الزهری عن سعید بن المسیب قال لما توفی ابوبکر اقامت عائشة علیه النوح فبلغ عمر فنهاهن فابین فقال لهشام بن الولید اخرج الی بیت ابی قحافة یعنیام فروة فعلاها بالدرة ضربات فتفرق النوائح حین سمعن بذلک.» [۲]
احمد بن علی بن حجر ابوالفضل العسقلانی الشافعی الوفاة:۸۵۲، فتح الباری، ج۵، ص۷۴، دار النشر:دار المعرفة - بیروت، تحقیق:محب الدین الخطیب.
۱.۳ - سیوطیشبیه همین روایت را سیوطی در جامع الاحادیث نقل کرده و صحیح میداند: «۱۱۶۱۲ عن سعید بن المسیَّب قَالَ: (لَمَّا مَاتَ ابوبَکْرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ بُکِیَ عَلَیْهِ، فَقَالَ عُمَرُ: انَّ رَسُولَ اللَّهِ قَالَ: انَّ المَیِّتَ یُعَذَّبُ بِبُکَاءِ الْحَیِّ، فَاَبَوْا الاَّ اَنْ یَبْکُوا، فَقَالَ عُمَرُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ لِهِشَامِ ابنالْوَلِیدِ: قُمْ فَاَخْرِجِ النِّسَاءَ فَقَالَتْ عَائِشَةُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا: اُخْرِجُکَ، فَقَالَ عُمَرُ: ادْخُلْ فَقَدْ اَذِنْتُ لَکَ فَدَخَلَ فَقَالَتْ عَائِشَةُ: اَمُخْرِجِیَّ اَنْتَ یَا بُنَیَّ فَقَالَ: اَمَّا لَکِ، فَقَدْ اَذِنْتُ لَکِ، فَجَعَلَ یُخْرِجُهُنَّ امْرَاَةً امْرَاَةً وَهُوَ یَضْرِبُهُنَّ بِالدِّرَّةِ حَتّی خَرَجَتْ اُمُّ فَرْوَةَ وَفَرَّقَ بَیْنَهُنَّ). (ابنراهویه وهو صحیح).» [۳]
الحافظ جلال الدین عبد الرحمن السیوطی الوفاة:۱۹/جمادی الاولی/ ۹۱۱ه، جامع الاحادیث، ج۱۸، ص۹۴، دار النشر.
۱.۴ - متقی هندیوی نیز در کنز العمال روایت را صحیح میداند: «۴۲۹۱۱ عن سعید بن المسیب قال: لما مات ابوبکر بکی علیه فقال عمر: ان رسول الله (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) قال: ان المیت یعذب ببکاء الحی، فابوا الا ان یبکوا، فقال عمر لهشام بن الولید: قم فاخرج النساء! فقالت عائشة: اخرجک، فقال عمر: ادخل فقد اذنت لک! فدخل، فقالت عائشة. امخرجی انت یا بنی! فقال: اما لک، فقد اذنت لک، فجعل یخرجهن امراة امراة وهو یضربهن بالدرة حتی خرجتام فروة وفرق بینهن (ابنراهویه وهو صحیح).» ۲ - روایات عزاداری بر خالد بن الولیدروایاتی در منابع اهلسنت وجود دارد مبنی بر اینکه با مجوز عمر عزاداری برای خالد بن الولید برگزار شده است. در ادامه برخی از این روایات ذکر میشود. ۲.۱ - بخاریبخاری در تاریخ خویش با سند صحیح در مورد خالد نقل میکند که: «۱۶۳ حدثنا عمر بن حفص ثنا ابی ثنا الاعشی عن شقیق قال قیل لعمر ان نسوة بنی المغیرة اجتمعن فی دار خالد فقال عمر ما علیهن ان یرقن من اعینهن علی ابی سلیمان؛ [۵]
محمد بن ابراهیم بن اسماعیل ابوعبدالله البخاری الجعفی الوفاة:۲۵۶، التاریخ الاوسط، ج۱، ص۴۶، دار النشر:دار الوعی، مکتبة دار التراث - حلب، القاهرة - ۱۳۹۷ - ۱۹۷۷، الطبعة:الاولی، تحقیق:محمود ابراهیم زاید.
به عمر خبر رسید که زنان بنیمغیره در خانه خالد بن ولید جمع شدهاند! عمر گفت اشکالی ندارد که آنها از چشمان خویش برای ابوسلیمان (خالد بن ولید) اشک بریزند!»۲.۲ - ابنعساکرو ابنعساکر با چندین سند ماجرا را چنین نقل میکند: «قال وانا محمد بن سعد نا محمد بن عمر انا ابوبکر بن عبدالله نا ابنابی سبرة عن عبدالله بن عکرمة قال عجبا لقول الناس ان عمر بن الخطاب نهی عن النوح لقد بکی علی خالد بن الولید بالمدینة ومعه نساء بنی المغیرة سبعا یشققن الجیوب ویضربن الوجوه واطعموا الطعام تلک الایام حتی مضت ما ینهاهن عمر» عبدالله بن عکرمه میگفت: تعجب میکنم که چگونه مردم میگویند عمر از نوحهسرایی نهی کرده است! خود عمر در مدینه بر خالد گریست و همراه او زنان بنی مغیره هفت روز عزاداری کردند و گریبان چاک کردند و غزا دادند تا اینکه این هفت روز گذشت و عمر آنان را نهی نکرد! «اخبرنا ابوالحسن علی بن محمد الخطیب انا محمد بن الحسن النهاوندی نا احمد بن الحسین النهاوندی نا عبدالله بن محمد بن الاشقر نا محمد بن اسماعیل البخاری نا عمر بن حفص نا ابی نا الاعمش عن شقیق قال قیل لعمر ان نسوة بنی المغیرة اجتمعن فی دار خالد فقال عمر ما علیهن ان یرقن اعینهن علی ابی سلیمان» به عمر خبر رسید که زنان در خانه خالد جمع شدهاند! گفت اشکالی ندارد که بر خالد گریه کنند! «اخبرنا ابوغالب وابوعبدالله ابنا الحسن بن البنا قالا انا ابوجعفر بن المسلمة انا ابوطاهر المخلص نا احمد بن سلیمان نا الزبیر بن بکار قال قال محمد بن سلام حدثنی ابان بن عثمان قال لم یبق امراة من بنی المغیرة الا وضعت لمتها علی قبر خالد یقول حلقت راسها» وقتی که خالد از دنیا رفت، هیچ زنی از بنی المغیره باقی نماند مگر اینکه موهای سر خود را تراشید و روی قبر خالد ریخت! [۶]
ابیالقاسم علی بن الحسن ابنهبة الله بن عبدالله الشافعی الوفاة:۵۷۱، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۶، ص۲۷۷، دار النشر:دار الفکر - بیروت - ۱۹۹۵، تحقیق:محب الدین ابی سعید عمر بن غرامة العمری.
۳ - پانویس۴ - منبعموسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «سؤالات و پاسخهای ویژهبرنامه طوفان کربلا» [[رده:اصحاب پیامبر] ردههای این صفحه : عزاداری | عزاداری صحابه | عزاداری مذهبی | فلسفه عزاداری | مشروعیت عزاداری | مقالات مؤسسه ولیعصر
|